Gmina położona jest w południowo – zachodniej części województwa podlaskiego. Obszar Gminy znajduje się na pograniczu Mazowsza i Podlasia. Gmina Klukowo graniczy od północy z gminami Szepietowo i Czyżew, od wschodu z gminami Rudka i Brańsk, od południa z gminą Ciechanowiec, a od zachodu z leżącą w województwie mazowieckim gminą Boguty Pianki. Przez Gminę przepływa rzeka Nurzec będąca prawym dopływem Bugu, łączącego się dalej z Narwią.
Rzeźba terenu
Morfologicznie teren Gminy reprezentuje typ rzeźby polodowcowej pochodzącej z okresu zlodowacenia środkowopolskiego. Wysoczyznę Wysokomazowiecką charakteryzują lekko faliste równiny lub powierzchnie płaskie łagodnie rozcięte formami dolinnymi. Jest to efekt późniejszych procesów denudacyjnych, które przekształciły i zniwelowały pierwotny bardziej urozmaicony relief.
W granicach Gminy wyróżnić można następujące jednostki geomorfologiczne:
- wysoczyznę plejstoceńską obejmującą znaczną część obszaru wyniesionego około 120 – 160 m n.p.m. (na północ od Klukowa w kierunku Żabińca). Jest to powierzchnia prawie płaska o spadkach do 5%, nadbudowana lokalnie w północnej części ciągiem niewysokich południkowo rozciągających się pagórków zwanych ozami. Ozy osiągają wysokości względne rzędu kilkunastu metrów.
- równinę sandrową położoną ok. 115 – 130 m n.p.m., zajmującą niewielki obszar w południowej i południowo – wschodniej części Gminy. Równina posiada płaską powierzchnię z nachyleniem terenu do 2%. Genetycznie związana jest z odpływem wód lodowcowych w czasie stadiału Mławy.
- obniżenia terenowe, zagłębienia bezodpływowe oraz formy dolinne wciągnięte w odpływ powierzchniowy. Związane są z działalnością rzek i czynników denudacyjnych, znacznie urozmaicając monotonię krajobrazu. Największą z nich jest dolina Nurca rozciągająca się wzdłuż południowej granicy Gminy. Płaskie i dobrze wykształcone współczesne dno doliny wyniesione jest 1 – 3 m ponad średni poziom wody w rzece i ograniczone niewysoką, lecz wyraźnie zaznaczoną w krajobrazie krawędzią morfologiczną.
Klimat
Warunki klimatyczne Gminy Klukowo są typowe dla regionu północno – wschodniej Polski. W podziale klimatycznym Gmina zaliczana jest do dzielnicy podlaskiej, charakteryzującej się średnią roczną temperaturą powietrza 6,8°C. Panuje tu klimat umiarkowany przejściowy z wyraźnym wpływem czynników kontynentalnych, charakteryzujących się surowością warunków. Wynika to z kresowego położenia Niziny Podlaskiej w stosunku do innych regionów Polski, oraz ukształtowania powierzchni, które umożliwia swobodną wędrówkę kontynentalnych mas powietrza znad północno – wschodniej Europy i centralnej Rosji. W rezultacie występuje tu mała bezwładność termodynamiczna, niższa średnia temperatura roczna (6,8°C) i duża amplituda roczna (22°C). Okres wegetacyjny jest ściśle związany z temperaturami dobowymi i wynosi 200 – 210 dni. Jest krótszy średnio o 1 – 2 tygodnie w stosunku do sąsiedniego Mazowsza i Wyżyny Lubelskiej. Zimy zazwyczaj są mroźne i relatywnie długie. Bardzo niekorzystne dla roślin są wiosenne przymrozki, pojawiające się nawet w pierwszej połowie maja.
W ciągu roku notuje się średnio 50 dni mroźnych z temperaturą poniżej 0°C, oraz 27 dni gorących z temperaturą powyżej 25°C. Przeciętnie obserwuje się 121 dni z przymrozkiem, najwięcej w styczniu. Lato trwa średnio 80 – 90 dni, a zima 100 – 110 dni.
Największy wpływ na zróżnicowanie klimatu lokalnego ma rzeźba terenu, rodzaj gruntu, stosunki wodne oraz szata roślinna.
Wilgotność względna powietrza jest elementem meteorologicznym, który z jednej strony wykazuje dużą zależność od temperatury powietrza z drugiej strony warunkuje odczuwalność temperatury przez organizmy żywe. Wilgotność względna ma charakter zbliżony do optymalnej w naszych szerokościach geograficznych i wynosi w skali rocznej 81%. Najwyższe wartości występują w grudniu (90%), a najniższe w czerwcu – (71%).
Zachmurzenie. Największe zachmurzenie przypada na listopad 8,0° w skali 11-stopniowej (Zachmurzenie - stopień pokrycia nieba przez chmury. Przy określaniu wielkości zachmurzenia stosuje się skalę 11-stopniową, w której O oznacza brak chmur, a 10 oznacza niebo całkowicie pokryte chmurami. W celu uzyskania pełnej charakterystyki zachmurzenia, określa się dodatkowo rodzaj chmur i wysokość ich podstawy.), a najmniejsze zachmurzenie notuje się w czerwcu – 5,2°. Łącznie w roku notuje się 155 dni pochmurnych.
Opady atmosferyczne. Obszar Gminy otrzymuje średnio 550 mm opadu, z czego 368 mm przypada na okres wegetacyjny. Najwięcej opadów notuje się w lipcu – 85 mm, a najmniej w marcu – 27 mm. Pokrywa śnieżna zalega przeciętnie przez 64 dni, od listopada do kwietnia. Ilość i rozłożenie opadów jest bardzo ważnym elementem klimatycznym.
Wiatry. W rozkładzie wiatrów najczęściej występującymi są wiatry wiejące z kierunku północno – wschodniego (5,1%) i wschodniego (6,5%). Najsilniejsze wiatry występują zimą – średnio 3,8 m/s, a najsłabsze wiatry wieją latem około 2,8 m/s.
Gleby
Gmina Klukowo posiada gleby o bardzo korzystnych właściwościach agrotechnicznych. Około 2.582 ha (30% powierzchni gruntów ornych Gminy) to gleby IIIa i IIIb klasy, natomiast gleby klasy IVa i IVb stanowią 54,6% powierzchni gruntów ornych Gminy i zajmują w gminie 4.693 ha.
Największą powierzchnię w gminie wykorzystaną pod grunty orne zajmują bardzo dobre gleby 2 kompleksu glebowego – 3.435 ha (40% powierzchni gruntów ornych Gminy).
Surowce naturalne
Na terenie Gminy zlokalizowanych było 38 punktów eksploatacji surowców mineralnych stałych, w tym 6 po poborze żwirów i piasków ze żwirem, 13 piasków ze żwirem, w 19 po poborze piasków. Surowce mineralne eksploatowane były przede wszystkim w obrębie płatów osadów wodnolodowcowych w północnej części Gminy w okolicach wsi Żabiniec oraz form kemowych w okolicach wsi Kapłań. Inne punkty eksploatacji to: Klukowo Kolonia, Lubowicz Byzie, Łuniewo Wielkie, Kostry Podsędkowięta, Wyszonki Wypychy, Gnaty Soczewka, Gródek, Usza Wielka i Żebry Wielkie.
Eksploatacja surowców była dorywcza na potrzeby lokalnego budownictwa; jednorodzinnego i zagrodowego, w mniejszym stopniu dla drogownictwa. W ostatnich latach prowadzono prace poszukiwawcze złóż kruszywa naturalnego w rejonie wsi: Klukowo, Wyszonki Kościelne, Żabiniec, Żebry Wielkie, Gródek. Niewielkie ilości utworów piaszczysto – żwirowych stwierdzono w okolicach wsi Kapłań i Gródek. Są to utwory o małym rozprzestrzenieniu i dużej zmienności litologicznej oraz częściowo wyeksploatowane. Nieco większe złoża kruszywa naturalnego grubego występują w strefie zalegania osadów wodnolodowcowych w rejonie wsi Wyszonki Kościelne i Wyszonki Błonie o zasobach szacunkowych 1200 tys. m3, a w rejonie wsi Gródek żwiry i piaski ze żwirem o zasobach szacunkowych 3000 tys. m3. Torfy przebadano w dolinie Nurca i Mieni oraz ich dopływów. Z uwagi na dużą popielność oraz niewielką miąższość złoża uznano za pozabilansowe. Obecnie na terenie Gminy funkcjonuje jedna kopalnia kruszywa naturalnego w Wyszonkach Błoniu, a dla drugiego złoża sporządzono dokumentacje geologiczną.
Świat roślinny i zwierzęcy
Gmina Klukowo należy do mezoregionu Wysoczyzny Wysokomazowieckiej, wchodzącej w skład Krainy Mazowiecko – Podlaskiej.
Obszar Gminy należy do obszaru funkcjonalnego Zielonych Płuc Polski. Teren Gminy znajduje się w zasięgu występowania dębu bezszypułkowego i sosny. Południowo – wschodnia część Gminy – dolina rzeki Nurzec – objęta jest statusem obszaru chronionego krajobrazu. Znajdują się tu siedliska wilgotne i mokre, związane z obniżeniami terenu i doliną rzeki. W dolinie rzeki Nurzec, występuje naturalna roślinność wodna, torfowiskowa i bagienna, zbiorowiska krzewiastych wierzb oraz fragmenty łęgów wierzbowo – topolowych.
Obszar Gminy znajduje się w zasięgu występowania wilka, łosia, jelenia i dzika. W wodach Nurca występuje rak szlachetny (rzeczny). Na terenie Gminy występują również stanowiska bociana białego. Nad Nurcem i jego dopływami występują liczne bobry.
Stosunki wodne
Wody powierzchniowe
Pod względem hydrograficznym obszar Gminy położony jest w dorzeczu Bugu. Odpływ wód powierzchniowych następuje poprzez rzekę Nurzec oraz na niewielkiej powierzchni poprzez rzekę Kukawkę. Dział wodny pomiędzy dwoma dopływami Bugu przebiega południkowo, wzdłuż zachodniej granicy Gminy. Głównym ciekiem wodnym Gminy jest Nurzec, stanowiący południowo – wschodnią granicę Gminy Klukowo. Nurzec, Nitka i Płonka oraz sieci ich dopływów bocznych odwadniają około 95% powierzchni obszaru. Rzeka Nurzec płynie naturalnym korytem, początkowo szeroką doliną w kierunku NE na SW, a od Ciechanowca następuje jej przewężenie, rzeka zmienia bieg na południkowy, aż do ujścia do Buga. Nurzec posiada nieuregulowane koryto wcinające się 2 – 3 m w terasę zalewową, w obrębie której spotyka się także starorzecza. Wahania stanów wód rzecznych na wodowskazie w Kozarzach, gm. Ciechanowiec wynoszą około 3 m (maksimum 459 cm i minimum 128 cm), co powoduje, że w okresach roztopów wiosennych Nurzec występuje z koryta i zalewa powierzchnię terasy. W miejscowości Kuczyn w latach 1996 – 1997 zbudowano jaz na rzece Nurzec w km 20 + 870, mający na celu:
- ograniczenie wahań wody w korycie,
- ograniczenie ruchu rumowiska wleczonego,
- podniesienie lustra wody gruntowej w dolinie,
- zwiększenie ilości wód stojących w dolinie przez napełnienie starorzeczy,
- produkcję "czystej" energii elektrycznej.
Jaz z mostem i elektrownią zastąpił istniejący w tym miejscu stary, drewniany most. Budowa jazu w Kuczynie ograniczyła erozję denną w rzece. Budowa progu o wysokości 1,8 m spowodowała napełnienie i podniesienie zwierciadła wody gruntowej o min. 1,0 m. Proces przesuszania gruntów przyległych został zatrzymany. Dodatkowe możliwości piętrzenia wody w rzece o 1,80 m powoduje podnoszenie się stanów wody gruntowej na terenach przyległych. Oddziaływanie rzeki w poprzek doliny wynoszą 126 do 192 m. Wzdłuż rzeki w omawianym pasie około 2 km w górę rzeki nastąpi wzbogacenie flory i fauny. Gmina pozbawiona jest większych zbiorników wodnych. Występuje natomiast szereg małych stawów i oczek wodnych położonych najczęściej w zagłębieniach bezodpływowych lub o utrudnionym odpływie na terenie całej Gminy. Na terenie Gminy znajdują, się również zbiorniki wodne w Malinowie, Gródku, Klukowie, Łuniewie Małym, Lubowiczu Wielkim, Trojanowie, Piętkach Żebrach, Sobolewie, Kapłani i Wyszonkach Włostach. Użytki rolne położone w zachodniej części Gminy przewidziane są do melioracji.
Wody podziemne
Pod względem warunków hydrogeologicznych obszar Gminy zróżnicowany jest na dwa rejony o odmiennych warunkach występowania wód gruntowych. Pierwszy rejon obejmuje dna dolin i obniżeń oraz równinę sandrową i niewielki fragment wysoczyzny, gdzie wody gruntowe utrzymują się w łatwo przepuszczalnych utworach piaszczystych o dobrych warunkach infiltracyjnych. Głębokość zalegania ciągłego i swobodnego zwierciadła wód uzależniona jest od wyniesienia terenu oraz intensywności opadów atmosferycznych. Zwykle występuje ono na głębokości 1 – 4 m p.p.t. W obrębie dolin i obniżeń wody holoceńskie kontaktują się z wodami plejstoceńskimi i są hydrostatycznie ze sobą związane wykazując ścisłe uzależnienie wahań stanu wody w rzekach. Tam też wody gruntowe zalegają najpłycej (około 1 m), a okresowo pojawiają się na powierzchni terenu w formie podmokłości, stanowiąc ograniczenia dla budownictwa. Poza dolinami zwierciadło wód gruntowych układa się zazwyczaj poniżej 2 m od powierzchni terenu i w miarę wzrostu wysokości bezwzględnych obniża się do głębokości powyżej 4 m. Płytkie zaleganie wód pierwszego poziomu użytkowego oraz możliwość zanieczyszczeń bakteriologicznych przenikających z powierzchni terenu powodują, że wody tego poziomu nie mogą stanowić źródła zaopatrzenia ludności (sieć studni kopanych). Rejon drugi charakteryzuje się występowaniem wód gruntowych o zwierciadle nieciągłym, lub gdzie ciągłość zwierciadła może ulegać zakłóceniom. Zasięg tej strefy związany jest z występowaniem od powierzchni utworów trudniej przepuszczalnych i o gorszych warunkach infiltracyjnych, czyli glin zwałowych charakterystycznych dla obszaru wysoczyznowego. Wody gruntowe mogą zalegać w piaszczystych przewarstwieniach utworów gliniastych na różnych głębokościach stanowiąc tak zwane wody śródglinowe o zwierciadle napiętym lub w osadach piaszczystych zalegających w stropie glin – wody naglinowe o zwierciadle swobodnym. Miejscami w okresie intensywnych opadów oraz wiosennych roztopów w przypowierzchniowych warstwach gruntu mogą tworzyć się tzw. wierzchówki, zwłaszcza w obrębie płaskich powierzchni o utrudnionym odpływie wód gruntowych. Mają one niekorzystny wpływ na zmianę konsystencji glin i powodują ograniczenia budowlane. Zaopatrzenie ludności w wodę pitną oparte jest o między morenowy poziom wód występujący na głębokości 46 - 62 m. Obszar całej gminy leży w strefie, w której z czwartorzędowych piasków możliwe jest uzyskanie wydajności w granicach: 30 – 60 m3/h z pojedynczej studni. Jakość wody pod względem bakteriologicznym i fizykochemicznym jest zadowalająca i może zaspokajać potrzeby miejscowej ludności.
Urząd Stanu Cywilnego
Ochrona środowiska
Budownictwo
Podatki